Met Toon Hoefsloot van Stichting ‘75 Jaar vrijheid Heino’
De vergelijking met het stripboek Asterix en Obelix dringt zich op. Een klein dorp in Gallië (in dit geval Salland) houdt krachtig stand tegen de Romeinse overheersers (in dit geval de Duitsers). Het is een vreemde hersenkronkel om een stripverhaal te vergelijken met historisch leed als de Tweede Wereldoorlog, maar de hersenpan laat zich niet sturen. Het komt in me op als ik met Toon Hoefsloot aan de wandel ben. Een wandeling langs bijzondere locaties die allemaal iets te maken hebben met oorlog en bevrijding.
Om het waarom van juist deze wandeling te duiden, moeten we een aantal maanden vooruit in de tijd. Om precies te zijn naar het paasweekend van 12 en 13 april. Dat is het weekend dat in Heino op grote schaal wordt stilgestaan bij 75 jaar vrijheid. Een landelijk initiatief dat ook in ons dorp goed is opgepakt door twee partijen die al een aardige reputatie in het organiseren hebben opgebouwd: Vereniging voor Heemkunde ‘Omheining’ en Dorpshuus Heino. “Al vanaf mei komen we iedere woensdag bij elkaar”, stelt Hoefsloot die met André Roelofs en Ton van de Griendt Omheining vertegenwoordigt. Namens het Dorpshuus hebben Ed van der Schaaf en Frans Willemsen zitting in de stichting.
Na deze korte toelichting is het tijd om de stoute (wandel)schoenen aan te trekken en op pad te gaan. Het goede nieuws is dat de herfst ons trakteert op een kleurenpracht. Het slechte nieuws is echter dat de regen ons dwingt om de route enigszins in te korten. Vanaf Paal5, het hoofdkwartier van Hoezo Heino, kun je met ons thema in het achterhoofd niet anders dan de Canadastraat inlopen. Zeven jaar na de Tweede Wereldoorlog besloot de gemeenteraad van Heino namelijk om de naam Dorpsstraat-Oosteinde te vervangen door Canadastraat. Uiteraard als eerbetoon aan de Canadese bevrijders.
Tante Dien
We zijn amper onderweg of de locaties met een verhaal rijgen zich aaneen. Na een paar honderd meter komen we namelijk al bij het 14 Aprilplein. Natuurlijk moeten we even stoppen. Niet zozeer omdat hier het verenigingsonderkomen van Omheining is gevestigd, maar omdat de naam verwijst naar een bijzonder verhaal rond de bevrijding van Heino. “Een kat in het nauw maakt rare sprongen en dat gold blijkbaar ook voor de Duitse bezetter. In de avond voor de bevrijding pakten ze geheel willekeurig 66 mannen op. Ze werden bijeen gebracht bij café Hassink (nu Bij Ne9eN) waar ze met elkaar een angstige nacht beleefden. De volgende dag werden ze onder zware bewaking afgevoerd naar Zwolle. Ondertussen bevrijdden de Canadezen ons dorp, maar er was natuurlijk weinig reden tot feest, want iedereen was bezorgd over het lot van de gijzelaars. Gelukkig keerde het gezelschap na twee dagen terug naar Heino. Toen was de oorlog voor de Heinoërs pas echt voorbij”, vertelt Hoefsloot terwijl hij wijst naar de zogenaamde luistersteen waar je het verhaal van de gijzelneming nog eens kunt naluisteren. “Deze steen is onderdeel van de Liberationroute Europe”, klinkt het met gepaste trots.
De wandeling gaat verder langs de Stationsweg en we slaan rechtsaf de Rozendaelseweg in. We wijken iets van de weg af om een bospaadje in te slaan. Daar staat het oorlogsmonument waar ook jaarlijks de 4 mei herdenking wordt gehouden. “Wel jammer dat het een kale muur is. Eigenlijk zouden de namen van onze 9 omgekomen dorpsgenoten en gesneuvelde Canadezen nog eens vermeld moeten worden. Dat zou toch mooi zijn”, stelt hij retorisch.
Zoals wel vaker is de omgeving van het oorlogsmonument en de nabijgelegen begraafplaats ook hier bijzonder fraai. Misschien is het zelfs wel één van de mooiste plekjes van Heino. Lopend over een bed van bladeren komen we aan bij het hek van de oorlogsgraven. Een goed moment voor onze gids om een mooi verhaal op te diepen. “Hier ligt het graf van Dien Biesterbos uit Laag Zuthem. Op 30 maart 1945, tijdens een bombardement van de Engelsen op de spoorlijn bij Zuthem, werd ze dodelijk getroffen door een bomscherf. Dien werd op 4 april 1945 begraven in Heino, maar ze kreeg slechts een paaltje met een nummer en geen grafsteen. Nu hebben haar nichtjes onlangs het initiatief genomen zelf een grafsteen van mozaïek te maken. Dat is toch bijzonder? Alle reden voor Omheining om er in het themanummer van maart extra aandacht aan te besteden”, kan hij nog net een beetje reclame maken voordat het echt met bakken uit de hemel komt en we genoodzaakt zijn de wandeling eerder af te breken.
Hou de publicaties van de Stichting ‘75 Jaar vrijheid Heino’ in de gaten voor een update van activiteiten en het totale programma in het weekend van 12 en 13 april en op 4 en 5 mei 2020.
